Prawidłowy proces złuszczania martwych komórek naskórka nazywany jest ortokeratozą. Natomiast zaburzony proces przyśpieszonego i nadmiernego namnażania się komórek skóry wraz z pogrubieniem warstwy rogowej naskórka to tzw. hiperkeratoza.Wśród hiperkeratoz w obrębie stóp wymienić możemy: modzele, odciski, nagniotki, zrogowacenia, pękające pięty.
Powstawanie zrogowaceń jest naturalną reakcją obronną skóry stóp, wywołaną nadmiernym drażnieniem, inaczej stresem. Pojawianie się zmian hiperkaratotycznych spowodowane jest następującymi czynnikami:
•zewnętrznymi (mechanicznymi- ucisk, tarcie, skaleczenie, termicznymi- bardzo wysoka lub bardzo niska temperatura, chemicznymi- kwasy, ługi lub inne substancje żrące),
•deformacjami stóp i nieprawidłowym rozkładem sił na stopach (płaskostopie poprzeczne i podłużne, paluch koślawy tzw. haluks, palce młotkowate, wady postawy)
•suchością lub nadpotliwością skóry,
•nieodpowiednim rodzajem obuwia,
•nadwagą, otyłością,
•nieprawidłową pielęgnacją,
•warunkami zawodowymi (np. praca w obuwiu roboczym BHP).
Klasycznym przykładem hiperkeratozy jest modzel i odcisk, których rozpoznanie często sprawia problem pacjentom.
Modzel to zrogowaciały naskórek na podeszwie stopy, wyraźnie odznaczający się, dość duży i płaski, o podłużnym, owalnym lub okrągłym kształcie i żółtym zabarwieniu, może w sobie zawierać inne formy rogowacenia tj. odciski czy brodawki. Umiejscawia się na stawach palców w części grzbietowej oraz na opuszkach palców, a najczęściej na głowach kości śródstopia w części podeszwowej stopy. Powoduje dyskomfort podczas chodzenia i uczucie pieczenia.
Odcisk jest niedużą zmianą hiperkeratotyczną silnie ograniczoną, jak już wspomniano może być częścią modzela. Tworzy się na skutek trwałego i skoncentrowanego ucisku, masa rogowa jest wciskana w głąb skóry tworząc rdzeń który przynosi dolegliwości bólowe odczuwane jako punktowe kłucie. Występuje w kształcie owalnym, okrągłym bądź klinowym. Odciski umiejscawiają się na palcach jak i między nimi, występują też na podeszwowej części stóp, w miejscach największego przeciążenia.